Εμφανίστηκε στο κατώφλι μου.
Ήταν κάπου στη δεκαετία του 80 στην Αθήνα. Ένα μικρό σπίτι σε μια ήσυχη γειτονιά, όπου πολλά σκυλιά του δρόμου βρίσκαν καταφύγιο.
Ήταν λαχανιασμένη, πεινασμένη, κατάκοπη.
Άνοιξα την πόρτα και την καρδιά μου. Τη “βάφτισα” Λάικα.
Η θυσία της Ρώσικης Λάικας στην εξερεύνηση του διαστήματος, ήταν τραύμα ψυχής. Την ξόρκισα εκείνη τη θυσία: έδωσα στ΄όνομα ζωή καινούργια.
Είχα δει πολλά σαν κι αυτήν από πριν, εδώ και κει. Ήταν άφθονο το είδος τότε ακόμα στις παλιές γειτονιές, στα χωριά, στην εξοχή, στις αγροτικές πόλεις. Η Λάϊκα μου, ανταπέδωσε αμέσως τη χάρη στο πολλαπλάσιο, με την γενναιοδωρία του σκύλου - μου χάρισε δωρεάν σέρβις και πλύσιμο αυτοκινήτου επ' αόριστον στο τοπικό γκαράζ και πρατήριο καυσίμων: στο πιτς φυτίλι καθάρισε την αποθήκη τους από αρουραίους και ποντίκια. Και όταν ένας φίλος εκπαιδευτής έψαχνε ένα άσπρο σκύλο για να παίξει ρόλο σε μια ταινία, η Λάικα έγινε ηθοποιός: έμαθε να κάνει ό,τι της ζητήθηκε, εύκολα, γρήγορα, αποτελεσματικά, με ενθουσιασμό, με αγάπη, όπως πάντα έκανε τα πάντα στη ζωή της, με το αξέχαστο χαμόγελό της και την ολόψυχη, λιόχαρη φύση του καλύτερου φίλου: πρόθυμη να ευχαριστήσει τον άνθρωπό της, ευτυχισμένη που ήταν ζωντανή.
Διάβαζα ό,τι μπορούσα για τα σκυλιά. Οι καθιερωμένοι κυνολογούντες ξένων φυλών που διαφέντευαν το Κυνολογικό όμιλο της Ελλάδας εκείνη την εποχή δεν εκτιμούσαν καθόλου αυτά τα ντόπια, λαϊκά σκυλάκια: δεν ήταν "καθαρόαιμα". Δεν είχαν γενεαλογικά δέντρα. Δεν ήταν αξιόλογα, σημαντικά. Δεν είχαν σημασία οι υπηρεσίες τους στην αγροτιά, τους φτωχούς, τις μοναχικές γιαγιούλες και τους παππούληδες, τις ταπεινές αυλές της γειτονιάς και της επαρχίας. Τα θεωρούσαν "spes nondescript", μπασταρδάκια, σκυλιά του δρόμου, χωριατάκια, ανάξια προσοχής.
Εγώ σχημάτισα άλλη άποψη. Η Λάικα με δασκάλεψε για την αξία, την πολιτιστική, την ιστορική, την κοινωνική, και πάνω απ 'όλα την προσωπική, την ψυχική, αυτών των καταπληκτικών μικρών σκύλων: τους βρήκα στα μουσεία, τους βρήκα παντού στην Ελλάδα όπου ταξίδεψα. Τους βρήκα στα βιβλία, στις έρευνες τις επιστημονικές. Κατάφεραν να επιβιώσουν λοιπόν, για χιλιετίες, παρά τις κακουχίες, πείνα, πολέμους, κατοχές, ανέχεια, κακομεταχείρηση. Η ψυχάρα τους συγκρίνεται μόνο με την εξυπνάδα και το κουράγιο τους. Έβαλα τα δυνατά μου να ξεστραβωθώ από την άγνοια, να τα σπουδάσω στα σοβαρά, να τα μελετήσω, να τα καταλάβω, να τα τιμήσω. Το χρωστάω στη Λάικα, και σ' όλα εκείνα τα περιφρονημένα σκυλιά που σαν αυτήν, μας δώσανε την ψυχή τους.
Σήμερα, η Αλωπεκίδα αντιμετωπίζει έναν ακόμη αγώνα, πολύ πιο δύσκολο και άνισο: η πατρίδα τους έχει αλλάξει και έχει γίνει μικρότερη. Τ' αυτοκίνητα έχουν μειώσει τις αποστάσεις, φέραν μαζί τους εισαγόμενα γούστα, μόδες και αντιλήψεις αστυφιλικές. Ο παραδοσιακός τους χώρος υφίσταται άλλου είδους εισβολή, οι μαζικές συλλήψεις και στειρώσεις των παραδοσιακών χωριατόσκυλων έχουν φτάσει και στην τελευταία γωνιά της ελληνικής γης.
Και όμως, νομίζω, θα ήθελα να πιστεύω πως ίσως, αν ο σκύλος σαν είδος είναι τελικά να έχει μέλλον δίπλα μας, μαζί μας, στους χαλεπούς αυτούς καιρούς, που δοκιμάζεται η ανθρωπότητα κι' όλα τα έμβια της γης, η ικανότητα του ίδιου του πλανήτη να μας αντέξει, αυτά τα σκληροτράχηλα μικρά αγριολούλουδα έχουν αποδείξει τις αρετές που χρειάζονται για την επιβίωση και με το παραπάνω.
Laika in "The Years of the Big Heat"
It all began with her...
She turned up at my doorstep.
It was sometime in the 80's, in Athens. A small house in a quiet neighborhood, where many street dogs found shelter.
She was out of breath, hungry, exhausted.
I opened the door and my heart. I called her Laika.
The Russian Laika's sacrifice for space exploration had sliced through my heart when I was a little girl. It was a wound to heal. I gave the name a new life.
I'd seen many of that kind before, here and there. They were plentiful back then even in the big city neighborhoods, many more in the villages, the rural towns, the farming countryside. My Laika reciprocated the favor tenfold, with the generosity of the dog - she bought me free service and car wash indefinitely at the local garage and gas station: in a jiffy she cleared their warehouse from rats and mice - they were impressed. And when a dog-trainer friend was looking for a white dog to play a role in a movie, he was impressed too. Laika became an actress overnight: she learned to do all she was asked to do, easily, quickly, efficiently, with love, as she always did everything in her life, with her unforgettable smile and the wholehearted, sunny nature of the best friend: eager to please her human, happy to be alive.
I was reading as much as I could about dogs. The established experts of imported breeds that ruled the Greek Kennel Club at that time did not appreciate these little native dogs: they were not "purebred". They had no pedigrees. They were not remarkable, impressive, grand to look at. Their hard work in the countryside, their service to the poor farmers, the lonely old people, the humble homes of the country folk - that didn't matter much. They were considered "spes nondescript", mongrels, peasant dogs, unworthy of attention.
I formed a different point of view. Laika taught me about the value, cultural, historical, social, and above all the personal worth, of these amazing little dogs: I found them in museums, I found them being useful and present everywhere in Greece where I traveled. I found them in books, in scientific research, in ancient texts. So they managed to survive, for millennia, despite the hardships: poverty, famine, wars, misery, abuse, they endured them all. The greatness of their spirit was matched by their intelligence and courage. I did my best to get rid of my ignorance, study them in earnest, understand, honor them. I owe it to Laika, to all those humble little village dogs who, like her, gave us so much.
Today, they face yet another uneven struggle, much more devastating and perilous: their homeland has changed and has become smaller. Cars have reduced distances. Machines brought with them imported tastes and fashions and city folk perceptions. Their traditional home is under another kind of invasion, the mass arrests, spaying and neutering of village dogs have reached every last corner of the land.
And yet, I think (I would like to believe) that maybe, if the dog as a species is to have a future by our side, in these dangerous times, as humanity and all the living beings on earth are facing existential threats, the very ability of the planet to endure us stretched to the limit, these rugged little wildflowers have proven they possess what it takes to survive in spades.
Comments