εικόνα: ο Λαέρτης, Αλωπεκίδης σκύλος Έρευνας & Διάσωσης, της Κατερίνας Μπατσιούδη.
Copyright O.M.M.A
της Μαρίας Γκινάλα Μέρος Πρώτο - Εισαγωγή
Η αναπαραγωγική διαχείριση ενός οικότυπου πληθυσμού σκύλων από την ανθρώπινη κοινωνία με την οποία αυτός αλληλεπιδρά, οφείλει να εξασφαλίζει την διατήρηση των ζωτικών γενετικών πόρων του είδους, με στόχ
ο την επιβίωση και την διαιώνισή του σε βάθος χρόνου.
O οικότυπος είναι ο πληθυσμός ενός ζωικού ή φυτικού είδους που έχει προσαρμοστεί σε ένα συγκεκριμένο φυσικό και βιολογικό περιβάλλον μέσα από παρατεταμένη φυσική επιλογή. Οι γενετικοί τους πόροι είναι ο γονιδιακός πλούτος που δίνει την ικανότητα στον πληθυσμό να παραμένει υγιής, ακμαίος και λειτουργικός. Η αναπαραγωγική διαχείριση ενός οικότυπου πληθυσμού επομένως, για να πετύχει τους σκοπούς αυτούς, πρέπει να ακολουθεί όσο αυτό είναι δυνατόν την φυσική επιλογή και τις συνθήκες που διαμόρφωσαν, εξέλιξαν και εξακολουθούν να καθορίζουν την προσαρμογή των ιδιαίτερων αυτών πληθυσμών στο αυθεντικό τους περιβάλλον, όπως και αυτό μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου, αλλά και συγχρόνως στα πλαίσια μιας ευρύτερης υποχρέωσης να προστατεύονται οι βιότοποι, οι φυσικοί πόροι, η βιοποικιλότητα και η αειφορία. Η διαχείριση αυτόχθονων πληθυσμών σκύλων όπως οι ελληνικές δεν διαφέρει και δεν πρέπει να διαφέρει, όταν γίνεται σωστά (δηλαδή με πρώτιστη μέριμνα την διατήρηση των βιολογικών - γενετικών αρετών που εξασφαλίζουν την επιβίωσή τους σε βάθος χρόνου), από την πληθυσμιακή διαχείριση αγρίων ειδών, δηλαδή στο πλαίσιο του φυσικού τους περιβάλλοντος και όχι αποκομμένα από αυτό.
Οι πληθυσμοί ζώων που προέκυψαν μέσα από την φυσική επιλογή, την τοπική προσαρμογή και την αλληλεπίδραση με τον άνθρωπο λόγω της ωφελιμότητάς τους, είναι ζωντανές τράπεζες γενετικού πλούτου. Όταν δεν απομείνει αρκετή γενετική διαφοροποίηση (ετεροζυγωτία) δηλαδή γενετική ποικιλότητα μεταξύ των ατόμων ενός πληθυσμού, συμβαίνουν δύο τινά: ο πληθυσμός είναι απόλυτα ομοιόμορφος και ομοιογενής (δηλαδή έχουν όλα τα άτομα του πληθυσμού τον ίδιο φαινότυπο και τον ίδιο γονότυπο) και λόγω αυτής της γενετικής πανομοιοτυπίας ο πληθυσμός είναι μεν εμφανισιακά "τελειοποιημένος", "βελτιωμένος", απόλυτα προβλέψιμος, σταθερόποιημένος και άψογος σε φαινότυπο, αλλά βιολογικά και εξελικτικά είναι πλέον νεκρός: δεν μπορεί να αναπαραχθεί ούτε να βελτιωθεί, δηλαδή να εξελιχτεί και να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Ο πληθυσμός καταρρέει από τα συμπτώματα της γενετικής πτώχευσης (χαμηλή βιωσιμότητα και υπογεννητικότητα, σεξουαλική ανικανότητα για αναπαραγωγή, θνησιγενή νεογνά, χαμηλό προσδόκιμο όριο ζωής, ευπάθεια σε εξωγενείς ασθένειες, προδιάθεση για κληρονομικές παθήσεις, κ.α.).
Αυτό διότι, εκτός από τα ωφέλιμα ή ουδέτερα αλληλόμορφα (δηλαδή εκείνα τα γονίδια που η δράση τους δεν βλάπτει) έχουν κληρονομηθεί και συνταιριαστεί σε όλα τα άτομα του είδους επίσης και τα βλαπτικά (εκείνα δηλαδή που σε διπλή ποσότητα -ομοζυγωτία - προκαλούν θανατηφόρες παθήσεις και στειρότητα). Η βελτίωση και η εξέλιξη απαιτεί διαφορετικότητα.
Βλαπτικά (ανεπιθύμητα) γονίδια υπάρχουν σε όλους τους ζωικούς πληθυσμούς, αλλά όταν η γενετική παραλλακτικότητα είναι μεγάλη μπορούμε να παρομοιάσουμε τον πληθυσμό αυτό με έναν ωκεανό όπου τα βλαπτικά γονίδια που “κολυμπούν” μέσα του βρίσκονται αραιά και που, μακριά το ένα από το άλλο, οπότε οι πιθανότητες να συνδυαστούν είναι απειροελάχιστες. Όταν όμως ο αριθμός γεννητόρων είναι μικρός και αυτοί έχουν μειωμένο γενετικό πλούτο, οι πιθανότητες να συγκληρονομηθούν μαζί από τους δύο γονείς τα βλαπτικά γονίδια και οι ανεπιθύμητες μεταλλάξεις στους απογόνους τους είναι, μεταφορικά, σαν ένα μικρό ποτήρι που περιέχει ένα υγρό μέσα στο οποίο αιωρούνται άπειρα αόρατα σωματίδια: από μόνο του το καθένα σωματίδιο δεν είναι δηλητηριώδες αλλά σε διπλή ποσότητα είναι μοιραία. Όσο μικρότερο είναι το δοχείο (η γενετική δεξαμενή), καθώς τα σωματίδια συνεχώς συνδυάζονται με την αναπαραγωγή των γεννητόρων, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να συναντηθούν δύο πολύ βλαβερά σωματίδια και να “κληρωθούν” μαζί στους άτυχους απογόνους.
(συνεχίζεται)
Comments